Sosyal bilimcilerden “sandviç kuşağına” yönelik önemli araştırma

Ege Üniversitesi akademisyenleri gerçekleştirdikleri projelerle TÜBİTAK nezdinde desteklemeye devam ediyor. Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Pelin Lider Erol’un yürütücüsü olduğu “Değişen Demografik Yapıda Sandviç Jenerasyonu Bayanlarının Ambivalans Tecrübeleri ve Seviyelerinin Çözümlenmesi: İzmir Örneği” başlıklı ve 222K043 numaralı proje, TÜBİTAK 1002-A kapsamında desteklemeye uygun bulundu. Doç. Dr. Erol ve takımı proje ile demografik yapının değişmesinin neden olduğu boyutlardan birine ışık tutmayı hedefliyor.

Proje grubunu makamında ağırlayarak tebrik eden EÜ Rektörü Prof. Dr. Necdet Budak, “Akademisyenlerimizin toplumsal meselelere ışık tutuğu değerli projeler TÜBİTAK nezdinde desteklenmeye devam ediyor. Ege Üniversitesi olarak oluşturduğumuz bilimsel ekosistemin çıktılarını takviye alan projelerimizle de görüyoruz. Bu kapsamda kabul alan projeleri ile toplumsal bir soruna ışık tutan Doç. Dr. Pelin Lider Erol hocamız ve takımını tebrik ediyor, çalışmalarında muvaffakiyetler diliyorum” dedi.

“İzmir’de 1961-1981 yılları ortasında doğanlar incelendi”

Proje hakkında bilgi veren Doç. Dr. Lider Erol, “Demografik geçiş sürecinin sonuna yaklaşmış olan ülkemizde hem doğurganlığın düşüşü hem de ömrün uzaması nüfusun yaşlanmasına ve birebir aileden birçok neslin bir ortada uzun yıllar hayatta olmalarına neden oluyor. Bu bağlamda bilhassa hem yaşlı ebeveyni hem de çocuğunun, torunun talepleri ortasında sıkışıp kalan jenerasyonlar, demografik geçişi daha evvel deneyim etmiş olan batıdaki literatürde ‘sandviç kuşağı’ olarak tanımlanıyor. Günümüz literatüründe sandviç neslinin içinde yer aldığı nesil, yaşları nedeniyle X jenerasyonu (1961-1981 yılları ortasında doğanlar) olarak kabul ediliyor. Proje ile İzmir örneği üzerinden bu türlü bir jenerasyonun İzmir’deki X nesli bayanlarının ortasında da var olup olmadığı ve şayet bu türlü bir nesilden bahsedebiliyor isek sandviç nesline atfedilen ‘ambivalansın’ yani hem dayanışma hem de çatışmanın mevcut olduğu durumda tecrübelenen ikili his seviyesinin tespit edilmesi ve ambivalansın nasıl deneyimlendiğinin ortaya konulmasını amaçlıyoruz” dedi.       

“Her 10 bayandan 8’i hem yaşlısına hem de çocuğuna bakıyor”

Proje bulgularına değinen Doç. Dr. Başkan Erol, “Hem nicel hem de nitel usule dayanan araştırma kapsamında İzmir’de yaşayan ve yaşları 42 ila 62 ortasında değişen 420 bayanla anket ve 20 bayanla derinlemesine görüşme yapıldı. Alan araştırmasından elde edilen bulgular, tıpkı anda hem yaşlısına hem de çocuğuna, torununa bakım vermesi nedeniyle sandviç jenerasyonu nitelemesine uygun olan bayanların X jenerasyonu bayanları içinde yüzde 80 yaygınlığa ulaştığını gördük. Bir diğer deyişle ismi geçen yaş kümesi içinde her 10 bayandan 8’i tıpkı anda hem yaşlısına hem de çocuğuna bakım dayanağı veriyor. Kendinden daha yaşlı ve daha genç iki nesil ortasında sandviç olmuş bu neslin bayanlarının ambivalans seviyeleri ise 5 üzerinden 3 olarak tespit edilmiş olup, bilhassa bakıma muhtaç yaşlısı olan ve yaşlısına daima bakım veren bayanların ambivalans seviyesinin epey yüksek olduğu görüldü. Evli olan sandviç nesli bayanlarının daha düşük seviyede ambivalans deneyimlemeleri dikkat alımlı bulgular arasındadır” dedi.

Sandviç nesli bayanlarının ambivalansla başa çıkma stratejilerine de değinen  Doç. Dr. Lider Erol, “Ambivalansla başa çıkmada bulguların da ortaya koyduğu biçimde en büyük destekçi olarak görülen eşlerin varlığının bunda tesirli olduğu düşünülüyor. Yeniden bu bayanlar içinden tam vakitli bir işte çalışan bayanların farklı rollerin icrasında zorlandıklarına dair tabirleri ve yetersiz hissetme tecrübeleri ön planda olsa da ambivalans seviyelerinin öteki bayanlara nazaran daha düşük olduğunu gördük. Yeniden araştırma bulgularında sandviç nesli bayanlarının ambivalansla başa çıkma stratejileri ortasında; toplumsallaşmak, kitap okumak, televizyon seyretmek, ibadet ve istirahat etmek yer alırken; beklentileri sorgulandığında ise kendisiyle ilgilenebilmenin, terapi almanın, seyahat etmenin ve hayat standartlarını yükseltmenin ambivalans seviyelerini potansiyel olarak düşürebileceğini tabir ettikleri sonucuna ulaştık” diye konuştu.

Farklı üniversitelerden akademisyenlerin işbirliğinde hazırlandı

Projenin araştırmacıları ortasında İzmir Demokrasi Üniversitesinden Doç. Dr. Hande Şahin, Ankara Üniversitesinden Doç. Dr. Burcu Özdemir Ocaklı ve Türk Hava Kurumu Üniversitesinden Dr. Öğr. Üyesi Dr. Banu Sarıbay yer alıyor. Ayrıyeten, Ege Üniversitesi doktora öğrencisi Arş. Gör. Begüm Demirkol ve yüksek lisans öğrencisi Zeynep Gizem Eskici ise projede bursiyer olarak vazife alıyor. 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı