Dünyamız için en değerli halk sıhhati sıkıntılarının başında gelen kanser, hala hayat kayıplarının da ikinci sırasında yer almaya devam ediyor. Gerek teknolojik gerekse tedavi manasında ilerlemeler birçok kanser için tedaviler ile tam güzelleşmeye yakın sonuçlara ulaştırsa da istatistikler hala kanserin ömrü tehdit ettiğini ortaya koyuyor. Kansere neden olan etmenlerin en başında çevresel faktörlerin geldiğini hatırlatan İç Hastalıkları ve Tıbbi Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Serkan Çelik, “Bu etmenler ile kanser münasebeti daha evvel birçok klinik çalışmada gösterilmiştir. Bilinen bu risk faktörlerinden kaçınarak kanserden korunmak çoğunlukla mümkün olmaktadır” diye konuşan Prof. Dr. Serkan Çelik alınması gereken tedbirleri anlattı.  

Dünya Sıhhat Örgütü’nün (WHO), Memleketler arası Kanser Araştırma Ajansı (IARC), kanserin global yüküne ait en son varsayımları yayınladı. 2022’de tahminen 20 milyon yeni kanser hadisesi ve 9,7 milyon ömür kaybı meydana geldiğini gösteriyor.  Yaklaşık 5 bireyden 1’i hayatı boyunca kansere yakalanıyor, yaklaşık 9 erkekten 1’i ve 12 bayandan 1’i hastalık nedeniyle hayatını kaybediyor. 

İstatistiklere nazaran dünya çapında en sık görülen ve ömür kaybına neden olan akciğer kanseri. Akciğer kanseri, 2,5 milyon yeni hadisenin yaklaşık yüzde 12,4’ünü oluştururken, bayanlarda 2,3 milyon hadise ile göğüs kanseri ikinci sırada, 1,9 milyon olay ile  kolorektal kanser  ve 1,5 milyon hadise ile de prostat kanseri takip ediyor. 

“CİNSİYETLERE NAZARAN FARKLILIK GÖZLENİYOR”

Kanserin görülme sıklığı ile ömür kaybına neden olma oranlarının değişebildiğini hatırlatan Prof. Dr. Serkan Çelik, şu bilgileri verdi: 

“Yaşam kaybına neden olan kanserlere bakıldığında da akciğer kanserinin birinci sırada geldiği görülüyor. Bunu kansere bağlı hayat kayıplarının yüzde 9,3’ü ile kolorektal kanserler, yüzde 7,8 ile karaciğer kanseri ve göğüs kanseri takip ediyor. 

Her iki cinsiyet için de global toplamda cinsiyete nazaran hastalığın ortaya çıkışı ve ömür kaybı oranlarında birtakım farklılıklar var. Bayanlarda en sık teşhis edilen kanser ve kanserden ölümlerin önde gelen nedeni göğüs kanseri iken, erkeklerde akciğer kanseri. Göğüs kanseri, ülkelerin büyük çoğunluğunda bayanlarda en sık görülen kanser olmaya devam ediyor.”

Bugün dünyada 100’ün üzerinde kanser tipinin bulunduğunu söyleyen Prof. Dr. Çelik, birebir organda bile çok sayıda kanser tipinin olabileceğini anlattı. “Bu tiplerin oluşması için gerekli şartlar, tedavileri ve her birinin davranış biçimleri de farklılık göstermektedir” diye konuşan Prof. Dr. Çelik, bu nedenle de bu hastalıklar için gerçek bilgilendirilmek kanserden korunmak ve erken teşhis için çok değerli olduğunu söyledi. 

KANSER ÖNLENEBİLİR BİR HASTALIK MIDIR?

Kanserin çok yüksek oranda önlenebilir bir hastalık olduğunun altını çizen Prof. Dr. Çelik, korunmak için hastalığa sebep olabilecek tüm risklerin bilinmesi ve buna nazaran korunma tedbirleri alınması gerektiğini anlattı. Kansere bağlı risk faktörlerini ileri yaş, ailesel yatkınlık ve çevresel faktörler olarak üç kümede toplayan Prof. Dr. Çelik, hastalık için en değerli risk faktörünün çevresel faktörler olduğunu ve bunların da önlenebileceğini belirtti. 

“DEĞİŞTİRİLEBİLİR RİSK FAKTÖRLERLERİNİ DEĞİŞTİRMEKLE BAŞLAYIN”

“Kansere neden olan etmenlerin en başında çevresel faktörler gelmektedir. Bu etmenler ile kanser alakası daha evvel birçok klinik çalışmada gösterilmiştir. Bilinen bu risk faktörlerinden kaçınarak kanserden korunmak çoğunlukla mümkün olmaktadır” diye konuşan Prof. Dr. Serkan Çelik alınması gereken tedbirleri anlattı.  

“SİGARANIN İNANÇLI BİR KULLANIM DÜZEYİ YOK”

Tütün kullanımını (aktif içicilik, pasif içicilik, tütün çiğneme), kansere neden olan en değerli önlenebilir risk faktörü olarak işaret eden Prof. Dr. Çelik, “Akciğer kanseri başta olmak üzere ağız, gırtlak, yemek borusu, mide, pankreas, böbrek, mesane, rahim ağzı, kalın barsak kanseri üzere en sık görülen kanser çeşitlerine neden olabilmektedir. Sigaranın inançlı bir kullanım düzeyi bulunmamaktadır. Ayrıyeten daima olarak sigara içilen ortamda bulunmak da (pasif içicilik) şahsen içilmese bile kanser riskini arttırabilmektedir. Sigarayı bırakan biri bıraktığı andan itibaren bırakmayan birine nazaran daha uzun ömür mühletine sahip olmaktadır. Bu nedenle sigarayı bırakmak için hiçbir vakit geç değildir.”

KANSERDEN KORUNMAK İÇİN NASIL BESLENMELİ?

Beslenmenin kanserden korunmada çok kıymetli bir yeri olduğunu ve sağlıklı bir beslenme formuyla hayat biçiminizi değiştirerek kanserden yüzde 40-50 oranında korunmanın mümkün olabildiğini anlatan Yeditepe Üniversitesi Hastaneleri İç Hastalıkları ve Tıbbi Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Serkan Çelik, “Sağlıklı bir diyet ile kilonuzu da denetim ederek yalnızca kanser değil kalp-damar hastalıkları, diyabet hastalığı üzere değerli hastalıklardan da korunmak mümkün olabilmektedir” dedi. Kanserden korunmak için nasıl beslenilmesi gerektiği konusunda şunları anlattı: “Akdeniz diyeti üzere bitkisel besin yüklü (sebze, meyve, tahıl, bakliyat) bir diyet seçin. Her gün 5 porsiyon zerzevat ve meyve tüketin. Tam tahıllı eserleri tercih edin, hayvansal kaynaklı besin tüketecekseniz deniz eserlerini tercih edin. Paketlenmiş besin, gazlı içecek, yağda kızartılmış yiyecekler yahut şerbetli tatlılar üzere ağır kalorili besinlerden kaçının. kırmızı et tüketimini haftada en fazla 1-2 kere olacak halde azaltın. İşlenmiş et tüketimini (salam, sosis, sucuk) en aza indirin. Hareketli bir hayat biçimi benimseyin. Haftada en az 150 dakika idman (hızlı tempo yürüyüş, koşu vs.) yapın.”

“OBEZİTE BİRÇOK KANSERİN NEDENİ”

Çağımızın en kıymetli hastalıkların ve global meselelerinde biri olan obezitenin de kanser için değiştirilebilir risk föktörlerinden biri olduğunu hatırlatan Prof. Dr Çelik.” Obezitenin nedenlerinin en başında berbat beslenme ve hareketsiz ömür şekli gelmektedir. Göğüs, kalın barsak, yemek borusu, böbrek, mesane, rahim ve pankreas kanserlerine direkt sebep olabilmektedir. Bu nedenle sağlıklı beslenme tekliflerine uyarak ve nizamlı idman yaparak hem obeziteden hem de kanserden korunabilmek mümkündür.” diye konuştu. 

NE KADAR AZ ALKOL O KADAR AZ RİSK”

Alkolün az ölçüde alınsa bile kanser riskini arttırabildiğine dikkat ecen Prof. Dr. Serkan Çelik,  “En başta karaciğer kanseri olmak üzere ağız, boğaz, yemek borusu, gırtlak, göğüs kanserini riskini arttırmaktadır. Ne kadar alkol kullanılırsa o kadar kanser riski artmaktadır.” dedi. 

BAZI KANSERLER İÇİN AŞILAMA MUHAFAZA SAĞLAYABİLİYOR

Enfeksiyonların en kıymetli kanser sebeplerinden biri olduğuna değinen Prof. Dr. Serkan Çelik, kelamlarına şöyle devam etti: “Rahim ağzı kanserinin neredeyse tamamına neden olan HPV (İnsan papilloma virüsü) isimli virüse karşı aşılamayla rahim ağzı kanserine ek olarak ağız ve yutak kanserlerine karşı korunmak mümkün olabilmektedir. Bu nedenle uzmanlar, 9 yaşından itibaren tüm çocukların (ideal yaş 11-12) bu kanserden korunmak hedefli aşılanmasını önermektedirler. Birebir formda kıymetli oranda siroza daha sonra da karaciğer kanserine yol açan Hepatit B virüsüne karşı aşılama ile kanserden korunmak mümkün olabilmektedir.”

GÜNEŞİN DOST OLABİLMESİ İÇİN KORUNUN

Güneşin ziyanlı, ultraviyole ışınlarının derinin erken yaşlanmasına ve cilt kanserine neden olabildiğini söyleyen Prof. Dr. Çelik, alınması gereken tedbirleri hatırlattı: “Güneş ışınlarının daha dik geldiği 10:00-16:00 saatleri ortası dışarı çıkılması gerekiyorsa, şapka, uzun kollu giyecekler ve UV ışınlarından koruyan güneş gözlüğü kullanılması gereklidir. Bu sayede, baş ve göz etrafındaki hassas bölgeyi korunmuş olur. Ne vakit olursa olsun, güneşli havalarda açıkta kalan bölgelere (yüz, kol, bacak vs.) en az 15 faktörlü ( kimi uzmanlara nazaran 30 faktörlü) güneş kremi sürülmesi cilt kanserinden korunmaya yardımcı olacak bir öteki tedbirdir. Güneş ışınları haricinde solaryum kullanımı da UV ışınlara maruz bıraktığı için cilt kanserine neden olmaktadır.” 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı