Yükseköğretim kısmında misyon alan araştırmacı çalışanın hesaplanmasında kullanılan idari kayıtlarda düzgünleştirmeye gidilmiştir. Bu doğrultuda 2015-2021 yılları ortasındaki meslek kümesine nazaran kişi ve tam vakit muadili sayıları güncellenmiştir. 

Araştırma-Geliştirme (Ar-Ge) harcaması 2022 yılında 198 milyar 670 milyon TL’ye yükseldi

Gayrisafi yurt içi Ar-Ge harcaması 2022 yılında bir evvelki yıla nazaran 96 milyar 932 milyon TL artarak 198 milyar 670 milyon TL’ye yükseldi.

Ar-Ge harcamasının gayrisafi yurt içi hâsıla (GSYH) içindeki hissesi %1,32 oldu

Gayrisafi yurt içi Ar-Ge harcamasının GSYH içindeki oranı 2021 yılında %1,40 iken, 2022 yılında 15 trilyon 11 milyar 776 milyon TL’lik GSYH içindeki oranı %1,32 oldu.

En fazla Ar-Ge harcaması mali ve mali olmayan şirketler tarafından yapıldı

Ar-Ge harcamalarında mali ve mali olmayan şirketler %61,4 ile en büyük hisseye sahip olurken, bunu %33,8 ile yükseköğretim takip etti. Kâr hedefi olmayan kuruluşlar tarafından yapılan Ar-Ge harcamalarının da dâhil olduğu genel devlet Ar-Ge harcamalarının toplam Ar-Ge harcamaları içindeki hissesi ise %4,8 oldu. Ar-Ge harcamaları içerisinde işçi harcamaları %47,3 ile en büyük harcama kalemini oluşturdu.

Mali ve mali olmayan şirketler Ar-Ge finansmanında %50,2 ile birinci sırada yer aldı

Ar-Ge harcamalarının 2022 yılında %50,2’si mali ve mali olmayan şirketler tarafından finanse edilirken genel devlet Ar-Ge harcamalarının %32,8’ini, yükseköğretim %15,7’sini, yurt dışı kaynaklar %1,3’ünü ve öteki yurt içi kaynaklar yaklaşık olarak %0,02’sini finanse etti.

Tam vakit muadili cinsinden 272 bin 638 Ar-Ge çalışanı çalıştı

Tam vakit muadili (TZE) cinsinden 2022 yılında toplam 272 bin 638 kişi Ar-Ge çalışanı olarak çalıştı. Dallar prestiji ile dağılımına bakıldığında ise TZE cinsinden toplam Ar-Ge çalışanının 2022 yılında %63,3’ü mali ve mali olmayan şirketlerde, %33,2’si yükseköğretimde ve %3,5’i kâr gayesi olmayan kuruluşların da dâhil edildiği genel devlet bölümünde yer aldı.

TZE cinsinden bayan Ar-Ge işçisinin oranı %34,1 oldu   

TZE cinsinden bayan Ar-Ge işçi sayısı, 2022 yılında 93 bin 41 kişi ile toplam Ar-Ge işçi sayısının %34,1’ini oluşturdu. Kesimler prestiji ile TZE cinsinden bayan Ar-Ge işçi oranı yükseköğretimde %47,5, kâr gayesi olmayan kuruluşların da dâhil edildiği genel devlette %31,0, mali ve mali olmayan şirketlerde ise %27,3 oldu.

Ar-Ge çalışanının %29,7’si doktora yahut muadili eğitim düzeyine sahip

Ar-Ge işçisi tahsil durumuna nazaran incelendiğinde, Ar-Ge işçisinin %37,3’ünün lisans eğitim seviyesine sahip olduğu görüldü. Bunu sırasıyla %29,7 ile doktora yahut muadili, %23,7 ile yüksek lisans, %4,8 ile meslek yüksekokulu ve %4,6 ile lise ve altı kategorileri takip etti. TZE cinsinden Ar-Ge çalışanının eğitim durumuna nazaran dağılımı ise sırasıyla; %45,8 ile lisans, %21,7 ile yüksek lisans, %21,4 ile doktora yahut muadili, %5,8 ile meslek yüksekokulu ve %5,3 ile lise ve altı eğitim seviyesi biçiminde oldu.

En fazla Ar-Ge harcaması TR10 (İstanbul) bölgesinde gerçekleşti

İstatistiki Bölge Üniteleri Sınıflaması (İBBS) 2. Seviyeye nazaran 2022 yılında Ar-Ge harcamalarının en yüksek olduğu bölge toplam Ar-Ge harcamasının %30,2’sini gerçekleştiren TR10 (İstanbul) iken, bunu %29,7 ile TR51 (Ankara) ve %8,4 ile TR42 (Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova) bölgesi takip etti.

Toplam Ar-Ge işçi sayısının %30,8’i TR10 (İstanbul), %20,1’i TR51 (Ankara) ve %7,7’si TR42 (Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova) bölgesinde istihdam edildi.

Mali ve mali olmayan şirketlerde Ar-Ge harcamasının %54,4’ü Ar-Ge merkezlerinde yapıldı

Mali ve mali olmayan şirketler tarafından 2022 yılında gerçekleştirilen 122 milyar 28 milyon TL Ar-Ge harcamasının %54,4’ü Ar-Ge merkezlerinde gerçekleştirildi. Ar-Ge merkezlerinde yapılan Ar-Ge harcamasının %88,5’i, 250 ve üzeri çalışan sayısına sahip olan teşebbüsler tarafından yapıldı.

En fazla Ar-Ge harcaması yüksek teknoloji faaliyetlerindeki teşebbüsler tarafından yapıldı

İmalat endüstrinde Ar-Ge faaliyeti yürüten teşebbüsler teknoloji seviyelerine nazaran sınıflandırıldığında, 2022 yılında imalat endüstrinde gerçekleştirilen 72 milyar 311 milyon TL Ar-Ge harcamasının %49,1’inin yüksek teknoloji faaliyetinde yer alan teşebbüsler tarafından gerçekleştirildiği görüldü. Bu oran 2015 yılında %35,1’di. İmalat sanayindeki toplam Ar-Ge harcamasının %37,3’ü orta yüksek teknoloji faaliyetindeki teşebbüsler, %9,4’ü orta düşük teknoloji faaliyetindeki teşebbüsler ve %4,3’ü düşük teknoloji faaliyetindeki teşebbüsler tarafından yapıldı.  

İmalat endüstrinde Ar-Ge faaliyeti yürüten girişimlerdeki araştırmacı sayıları incelendiğinde 2022 yılında en fazla araştırmacının 27 bin 529 kişi ile orta yüksek teknoloji faaliyeti yürüten teşebbüsler tarafından istihdam edildiği görüldü. Bunu 20 bin 418 araştırmacı istihdamı ile yüksek teknoloji faaliyeti yürüten teşebbüsler takip etti. TZE cinsinden araştırmacı sayıları dikkate alındığında da en fazla kıymetin 25 bin 431 ile orta yüksek teknoloji faaliyeti yürüten teşebbüslerde olduğu saptandı.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı